Mua xi lanh khí nén đế vuông qua mạng online thì cần lưu ý những gì?

Thời gian qua có rất nhiều bạn gọi điện, gửi tin nhắn zalo cho khí nén Tuấn Cường để hỏi về việc làm thế nào để lựa chọn xi lanh khí nén nói chung và xi lanh đế vuông nói riêng, qua hình thức online mà không cần phải đến tận nơi để mua hàng. Có vô vàn câu hỏi tương đồng như “Làm thế nào để mua được đúng kích thước khi xi lanh của mình đã bị mờ mất tem?” hay “Xi lanh mình mua có cung cấp lực đẩy và kéo đúng ý mình không?” hoặc “Muốn điều khiến xylanh thì phải làm thế nào?” thêm cả “Có cách nào tùy biến xylanh di chuyển theo những góc độ theo yêu cầu không?”. Và tất cả những câu hỏi đó của các bạn sẽ được chúng tôi giải đáp trong bài viết này.  

1. Kích thước xi lanh

Tại sao chúng tôi lại cho rằng kích thước xi lanh là yếu tố đầu tiên mà bạn cần quan tâm đến mà không phải thương hiệu (yếu tố này cũng ảnh hưởng một phần), chất lượng của  xi lanh đế vuông? Bởi vì đối với dòng xi lanh này, kích thước quyết định mọi yếu tố còn lại từ lực tác động, hành trình ra vào cho đến một loạt các phụ kiện đi kèm như cút nối, đầu bắt trên dưới, dây hơi,…

Đối với một chiếc xi lanh còn nguyên tem mác thì không khó để xác định kích thước và hành trình của nó, bạn chỉ cần chụp hình lại cho chúng tôi là có thể xác minh được 99% kích thước chính xác của cây xi lanh này. Tuy nhiên không phải lúc nào chúng ta cũng may mắn như thế, đặc biệt là những cây xi lanh phải hoạt động trong môi trường khói bụi thường xuyên che mờ mất tem mác, hoặc trong quá trình vận chuyển lắp đặt, chúng ta vô tình làm xước, làm rách phần tem mác đó dẫn đến việc không xác định được kích thước và hành trình cụ thể của xi lanh. Sau đây, khí nén Tuấn Cường xin gửi đến các bạn cách thức đo đạc để có thể xác định được 2 thông số quan trọng nhất là đường kính và hành trình của xi lanh. 

– Cách đo hành trình của xi lanh đế vuông (và cũng là cách đo chung cho các loại xi lanh khác như xi lanh tròn MAL, MA, hay xi lanh compact TN, SDA ren trong, ren ngoài,…)
+ Bước 1: Đẩy xi lanh xuống hết cỡ (vị trí ban đầu) rồi lấy bút dạ vạch dấu vào điểm sát với gioăng bịt (ở đây của hãng BLCH là màu xanh)
+ Bước 2: Kéo pít tông ra hết cỡ và vạch dấu 1 lần nữa vào phần sát gioăng bịt, đo khoảng cách giữa 2 vạch dấu, ta sẽ được hành trình của xi lanh. Ví dụ trong hình là cây xi lanh đế vuông SC100x50 của BLCH, ta có thể dễ dàng nhận thấy khoảng cách giữa 2 vạch dấu là 5 cm tương đương 50mm, chính là hành trình của cây xi lanh này.

– Cách đo đường kính của xi lanh đế vuông: với đường kính thì chúng ta cần nắm được những loại đường kính cơ bản của dòng xi lanh này là SC32, SC40, SC50, SC63, SC80, SC100, SC125, SC160, SC200. Và khi đo phần thân ngoài, ví dụ trong trường hợp cây SC100x50 có đường kính pít tông là Fi100 dưới đây, thì phần vỏ ngoài sẽ đo được khoảng 110~112mm, rõ ràng ngoài đường kính pít tông ra còn rãnh hở khí để pít tông di chuyển và phần vỏ nhôm dày nữa nên kích thước đo được luôn lớn hơn đường kính thực của sản phẩm. Do đó, khi đo đường kính xi lanh, chúng ta cứ lấy giá trị thực đo gắn vào giá trị bé hơn gần nhất của thông số đường kính thông dụng là được.

Và khi nắm được đường kính của xi lanh rồi, thì bạn có thể dễ dàng đo được lực đẩy hoặc kéo mà chiếc xi lanh này tạo ra. Ví dụ ngay chiếc SC100x75 này, trong điều kiện áp suất 5 bar (5kg/cm³) và không có hiện tượng hao khí, hở khí trên hệ thống (kiểm tra kỹ các đầu nối nhanh và quấn băng tan phần ren) và lưu lượng cung cấp có đủ không (dây khí, cút nối, van điều khiển đồng bộ)
F = (100/2/10)² x 3.14 x 5 =  392N (tương đương 392kg)
Giải thích: Lấy bình phương bán kính quy đổi ra cm để cùng đơn vị với số pi 3,14 nên ta có (100/2/10)²

Mã SC100x75 thể hiện rằng xi lanh kiểu đế vuông đường kính 100mm hành trình 75mm

 Qua đây tôi cũng muốn nói thêm một chút về sự khác biệt giữa xi lanh mã SC, TGC của Trung Quốc, Đài Loan so với xi lanh mã GDC của Hàn Quốc, Nhật Bản. Ngoài chất lượng gia công và nguyên liệu cấu thành ra, thì hai dòng xi lanh này còn có sự khác biệt rất lớn về kích thước, đặc biệt là đầu ren pít tông.

Có thể thấy cùng một thông số nhưng xi alnh GDC50x50 của Parker Korea to hơn và dài hơn so với SC50x50 của BLCH. Đúng là hàng châu âu lúc nào cũng to và dài hơn hàng châu á 😀

Phần đế cho ta thấy rõ nhất sự khác biệt về kích thước của hai chiếc xi lanh này

Với sự khác biệt hoàn toàn về ren như này, việc lựa chọn phụ kiện đi kèm như đầu I ngắn, Y Pin hay mắt trâu là phải cực kỳ cẩn thận

2. Cút nối xi lanh

Sau khi có được kích thước chính xác của xi lanh rồi, thì điều mà chúng ta phải quan tâm tiếp theo đó chính là những chiếc cút nối khí. Mặc dù chỉ là một chi tiết vô cùng nhỏ bé thôi nhưng nếu không có chúng thì xi lanh không hoạt động được. Và tại sao chúng tôi lại cho rằng việc lựa chọn cút nối nhanh dành cho xi lanh lại quan trọng đến vậy khi mua hàng online? Bởi có lẽ đây là danh mục mà người dùng hay bị nhầm lẫn nhất, khiến cho chi phí vận chuyển qua lại vô cùng tốn kém, trong khi chúng ta hoàn toàn có thể tránh được điều đó nếu xác định rõ ràng được loại cút nối mình cần là gì.

Cút nối nhanh ren thẳng 17mm ra dây hơi Fi10 PC10-03, cút ren góc PL10-03 và van tiết lưu SL10-03

Trước khi đi sâu vào từng loại cút nối, tôi xin đưa ra yếu tố căn bản để lựa chọn một chiếc cút nối phù hợp đó là lưu lượng khí cấp vào xi lanh. Lưu lượng này sẽ quyết định xi lanh có hoạt động tối đa với tốc độ và sức mạnh nó được thiết kế ra hay không. Ví dụ như chiếc SC100x75 trên, nó có ren khí cấp vào là 3/8″ tương đương 17mm, nó sẽ hoạt động ổn định và nhanh nhất (cấp khí vào là phóng ra nhanh hết cỡ và thu vào cũng nhanh hết cỡ) với cút ren 3/8″ (đương nhiên rồi, nếu ren khác thì bạn phải hàn vào lỗ ren khí, và khi hàn chắc rồi thì mỗi lần thay thế cút nối này là chết mệt) và dây hơi phi 10 cho đến dây 12. Nhiều bạn bảo với chúng tôi rằng nhà đang có sẵn dây hơi phi 8 rồi, thì dùng cút chuyển ra dây 8 là được, cần gì phải đổi sang dây 10 cho nó tốn kém. Nghe thì có vẻ hợp lý đấy, nhưng chỉ khi đi vào vận hành, vấn đề mới nảy sinh như xi lanh hoạt động chậm hơn thông thường hoặc xi lanh không đi hết hành trình, mặc dù cấp đủ áp, hệ thống không có bất kỳ hiện tượng hở khí nào cả. Thông thường, vấn đề này sẽ không xảy ra với những xi lanh cỡ nhỏ từ đường kính SC63 trở xuống bởi vì tiết diện nhỏ nên bạn dùng dây Fi6 hay Fi8 thì nó cũng không ảnh hưởng nhiều lắm. Nhưng khi lên những xi lanh cỡ lớn có đường kính từ SC80 trở lên thì tiết diện chứa khí nén bên trong xi lanh lớn hơn nhiều, và lượng khí đi qua dây hơi 8 và 6 không đủ để làm đầy xi lanh trong thời gian ngắn dẫn đến xi lanh chạy chậm như rùa. Bên cạnh đó, nếu để ý một chút các bạn sẽ thấy bên cạnh lỗ ren cấp khí của xi lanh đế vuông có một ốc điều chỉnh giảm chấn khí, có tác dụng hạn chế va đập pít tông vào thành vỏ xi lanh, giảm việc hỏng hóc. Tuy nhiên, chính chi tiết giảm chấn khí này khiến cho việc xi lanh không thể đi hết hành trình khi dùng dây Fi6 và Fi8, bởi vì lực nén của khí đến từ hai cỡ dây này không đủ để đẩy xi lanh vượt qua lực cản từ giảm chấn.

Sau khi đã nắm được yếu tố cơ bản để lựa chọn cút nối dành cho xi lanh khí nén, Tuấn Cường xin gửi đến bảng lựa chọn cút nối phù hợp nhất (dựa vào yếu tố kỹ thuật và mặt hàng bán chạy tại cửa hàng) với từng loại xi lanh đế vuông mã SC, TGC,…

3. Cách thức điều khiển

 “Lựa chọn được xi lanh phù hợp rồi, cút nối cũng khớp luôn, vậy bây giờ phải điều khiển chúng bằng cách nào?” Riêng về khoản này thì các bạn đừng có lo bởi vì tại Tuấn Cường, chúng tôi cam kết mang đến cho các bạn các sản phẩm van điều khiển đa dạng nhất và phù hợp nhất, từ thương hiệu bình dân cho đến cao cấp; từ điều khiển bằng cơm (đùa chút thôi, ý tôi là bằng tay), bằng khí, bằng điện; rồi loại một vị trí, hai vị trí, ba vị trí,…

– Về thương hiệu, chúng ta cần quan tâm đến những thương hiệu đang có nhà phân phối ở Việt Nam để được cung cấp đầy đủ hàng nhất và khi sửa chữa thay thế cũng có sẵn luôn, không phải chờ đặt hàng quá lâu từ nước ngoài lên đến 4-6 tuần. Thương hiệu Made in China thì có BLCH, STNC, SNS, PVN, TPM, XGPM,…; người bạn đến từ Đài Loan thì có Airtac, Mindman; cao cấp hơn thì có những thương hiệu đến từ Hàn Quốc như SKP, Parker (sẳn hãng với chất lượng đảm bảo nhất), bên cạnh đó còn có SMC đến từ Nhật Bản, tuy nhiên mình không thích thương hiệu này lắm do sản phẩm thì khá đắt mà việc mua sắm cũng không được dễ dàng cho lắm.

– Về van gạt tay thì có van gạt 2 vị trí (xi lanh chạy ra hết hành trình và trở về hết hành trình), van gạt 3 vị trí (xi lanh có thể dừng ở giữa hành trình bất cứ khi nào bạn muốn) 

– Van điện từ thì có van một đầu điện, hai đầu điện, hai đầu điện dừng ở giữa 5 cửa 2 vị trí loại với điện áp AC220V và DC24V. Đặc biệt với van điện từ hai đầu điện dừng ở giữa với các mã 4V230C-08, 4V330C-10, 4V430C-15 thương hiệu Airtac, hoặc TG3522-08C, TG3532-10C, TG3542-15C thương hiệu STNC hay PHS520C-02, PHS530C-03, PHS540C-04 thương hiệu Parker thì chúng tôi đều có sẵn sensor cảm biến chuyển động kèm theo phụ kiện để gắn trên chiếc xi lanh đế vuông TGC này (tham khảo link này)

4. Phụ kiện đi kèm

Cuối cùng, một chi tiết chỉ mang tính lựa chọn thêm nhưng cũng không kém phần quan trọng, đó chính là phụ kiện đi kèm xi lanh. Đối với những bạn chỉ có nhu cầu sử dụng xi lanh đế vuông vào mục đích kéo đẩy theo phương thẳng đứng hoặc phương ngang đơn thuền thì phụ kiện xi lanh có vẻ là không cần thiết lắm. Tuy nhiên, đối với những bạn nào muốn tùy biến xi lanh theo ý mình, muốn có những cách thức pit tông di chuyển khác nhằm phục vụ cho từng công việc cụ thể thì phụ kiện đi kèm là những thứ tối quan trọng. Trong giới hạn của bài viết này, Tuấn Cường xin nêu ra một vài phụ kiện dành cho xi lanh đế vuông dòng SC, TGC của Trung Quốc và Đài Loan để bạn đọc có cái nhìn tổng quan nhất. Chúng tôi sẽ có một bài viết chi tiết dành riêng cho những phụ kiện “nhỏ mà có võ này” trong thời gian tới.

Bên cạnh đó chúng ta cũng cần hết sức lưu ý về sự khác biệt giữa xi lanh Hàn Quốc, Nhật Bản và xi lanh Trung Quốc, Đài Loan để tránh nhầm lẫn trong quá trình mua sắm thiết bị.

Trên đây là những kinh nghiệm khí nén Tuấn Cường muốn chia sẻ để mọi người có cái nhìn tổng quan nhất và nắm được những bước cần thiết để lựa chọn cho xưởng mình, xi nghiệp, công ty mình những chiếc xi lanh đế vuông chính xác nhất, phù hợp với nhu cầu sử dụng nhất. Hẹn gặp lại các bạn ở những bài viết chia sẻ kinh nghiệm tới đây. Chân thành cảm ơn các bạn đã dành thời gian cho bài viết này.

(Tác giả: Đào Mạnh Cường – Reviewer Cường Đờ Mờ)